Justicia propia y jurisdicción indígena en la ciudad Dicotomía en las formas de ejercer control social en la comunidad Embera Chamí desplazada en Bogotá
| Autor | Jéssica Fernanda Cortés Casas, Dídima Rico Chavarro |
| Páginas | 92-107 |
92
Criterio Jurídico Garantista. Año 5, No. 9. Jul.-Dic. de 2013.
issn
: 2145-3381. Fundación Universidad Autónoma de Colombia, Bogotá.
Justicia propia y jurisdicción indígena en la ciudad
Dicotomía en las formas de ejercer control social
en la comunidad Embera Chamí desplazada en Bogotá1
By their own hand justice and indigenous jurisdiction in the city.
Dichotomy in the forms of social control in the “Embera Chami”
displaced community in Bogotá
ϑ⊃ΣΣΙΧΑ ΦΕΡΝΑΝ∆Α ΧΟΡΤ⊃Σ ΧΑΣΑΣ2
ϕεσσικ18.ϕεσσιχα≅γµαιλ.χοµ
∆⊆∆ΙΜΑ ΡΙΧΟ ΧΗΑςΑΡΡΟ3
διδιµαρχγ≅ψαηοο.χοµ
ΡΕΣΥΜΕΝ
Λα ποτεσταδ οτοργαδα πορ λα Χονστιτυχι⌠ν Πολτιχα δε Χο−
λοµβια α λοσ πυεβλοσ ινδγενασ παρα θυε σε ριϕαν σεγν συσ
προπιασ νορµασ ψ χοστυµβρεσ (χονοχιδα χοµο ϕυρισδιχχι⌠ν
ινδγενα), σε ϖε λιµιταδα χυανδο εστοσ σε ενχυεντραν φυερα
δε συ τερριτοριο ανχεστραλ. Εστασ σιτυαχιονεσ, εν συ µαψορα
ενµαρχαδασ πορ ελ φλαγελο δελ δεσπλαζαµιεντο φορζαδο ψ λα
ποβρεζα εξτρεµα, λεσ γενερ αν υνα προβλεµ〈τιχα εν λασ δι−
φερεντεσ φορµασ δε εϕερχερ χοντρολ σοχιαλ αλ ιντεριορ δε συσ
χοµυνιδαδεσ, φρεντε α λα πονδεραχι⌠ν δε λοσ δερεχηοσ α συ
αυτονοµα ψ ελ ποδερ πυνιτιϖο δελ Εσταδο παρα µαντενερ
λα σεγυριδαδ ψ ελ ορδεν εν υνα σοχιεδαδ.
ΠΑΛΑΒΡΑΣ ΧΛΑςΕΣ: δερεχηο µαψορ, ϕυρισδιχχι⌠ν ινδ−
γενα, αυτονοµα, τερριτοριο, φυερο, σανχι⌠ν.
ΑΒΣΤΡΑΧΤ
Τηε αυτηοριτψ γιϖεν βψ τηε Νατιοναλ Χονστιτυτιον το τηε
ινδιγενουσ χοµµυνιτιεσ το ρειγν οϖερ τηειρ οων νορµσ
ανδ χυστοµσ (κνοων ασ Ινδιγενουσ ϑυρισδιχτιον), ισ λιµιτ−
εδ ιν χασεσ ωηεν τηε ϖιλλαγε ορ πεοπλε αρε ουτσιδε οφ τηειρ
οων ανχεστραλ τερριτορψ. Ιν τηε µαϕοριτψ οφ τηεσε χασεσ,
χαυσεδ βψ φορχεφυλ δισπλαχεµεντ ανδ εξτρεµε ποϖερτψ, ιτ
γενερατεσ α προβλεµ ον τηε διϖερσε φορµσ οφ ε ξερχισινγ
σοχιαλ χοντρολ οϖερ τηειρ οων χοµµυνιτιεσ, ωηετηερ το
χονσιδερ τηε ριγητσ το αυτονοµψ οφ τηε ινδιγενουσ πεοπλε
ορ τηε Στατεσ πυνιτιϖε ποωερ το µαινταιν τηε σεχυριτψ ανδ
ορδερ οφ τηε σοχιετψ.
ΚΕΨΩΟΡ∆Σ: ηιγηερ ριγητσ, ινδιγενουσ ϕυρισδιχτιον, αυ−
τονοµψ, τερριτορψ, δοµαιν, σανχτιον.
1. Αρτχυλο δε ινϖεστιγαχι⌠ν χιεντφιχα ρεσυλταδο δελ τραβαϕο δε γραδο χοµο αβογαδα δε λα Υνιϖερσιδαδ Αυτ⌠νοµα δε Χολοµβια, διρι−
γιδο πορ λα προφεσορα ∆διµα Ριχο Χηαϖαρρο. Φορµα παρτε δελ ινφορµε φιναλ δελ προψεχτο δε ινϖεστιγαχι⌠ν δελ α〉ο 2012, δε λα λνεα
δε ινϖεστιγαχι⌠ν σοβρε δερεχηοσ ηυµανοσ ψ παζ θυε δεσαρρολλα ελ γρυπο δε ινϖεστιγαχι⌠ν Λιβερταδ ψ Γαραντισµο, ρεχονοχιδο πορ
Χολχιενχιασ.
2. Αβογαδα δε λα Οργανιζαχι⌠ν Ναχιοναλ Ινδγενα δε Χολοµβια ΟΝΙΧ, Χονσεϕερα δε Τερριτοριο, Ρεχυρσοσ Νατυραλεσ ψ Βιοδιϖερσι−
δαδ. Πασαντε ϕυρδιχα δελ Χεντρο πορ λα ϑυστιχια ψ ελ ∆ερεχηο Ιντερναχιοναλ ΧΕϑΙΛ (σεπτ.−διχ., 2013). Εστυδιαντε δε λα Εσπεχιαλι−
ζαχι⌠ν εν ∆ερεχηο Χονστιτυχιοναλ, Υνιϖερσιδαδ Ναχιοναλ δε Χολοµβια (2014).
3. Προφεσορα−ινϖεστιγαδορα δε λα Φαχυλταδ δε ∆ερεχηο δε λα Υνιϖερσιδαδ Αυτ⌠νοµα δε Χολοµβια ψ διρεχτορα δελ γρυπο δε ινϖεστι−
γαχι⌠ν Λιβερταδ ψ Γαραντισµο, χατεγορα Χ δε Χολχιενχιασ.
Φεχηα δε ρεχεπχι⌠ν: ϕυλιο 4 δε 2013
Φεχηα δε αχεπταχι⌠ν: ϕυλιο 29 δε 2013
93
Criterio Jurídico Garantista. Año 5, No. 9. Jul.-Dic. de 2013.
issn
: 2145-3381. Fundación Universidad Autónoma de Colombia, Bogotá.
Metodología de la investi-
gación
Εν εστα ινϖεστιγαχι⌠ν σε ινδαγα
πορ οτρασ φορµασ δε πενσαµιεν−
το ψ ρελαχιονεσ σοχι αλε σ, θυε
χοντ ριβυ ψαν α ιδεντι φιχ αρ λοσ
χαµβιοσ θυε προδυχε λα δεστε−
ρριτοριαλιζαχι⌠ν δε λοσ πυεβλοσ
ινδγενασ. Εν εσε χοντεξτο, λα
µετοδολογα α σε γυιρ εσ χυα−
λιτατιϖα ψ σε αφιρµα α παρτιρ δε
υνα ινϖεσ τιγαχ ι⌠ν δε χαµπ ο
ϖινχυλαδα α λα ρελαχι⌠ν τερριτο−
ριαλ δε λα ποβλαχι⌠ν οβϕετο δε
εστυδιο εν ταντο εσπαχιο ηιστ⌠−
ριχο χονστρυιδο πορ υν τεϕιδο δε
ρελαχιονεσ σοχιαλεσ ανχεστραλεσ ψ
αυτ⌠χτονασ, πυεσ χοµο αφιρµαν
Μοντα〉εζ ψ ∆ελγαδο Τοδα ρε−
λαχι⌠ν σοχιαλ τιενε οχυρρενχια εν
ελ τερριτοριο ψ σε εξπρεσα χοµο
τερριτοριαλιδαδ4.
Εν λοσ πυε βλοσ ινδγ ενα σ σε
εσταβλεχεν ρελαχιονεσ εντρε ελ
τερριτοριο ψ λασ χονχεντραχιονεσ
εσπαχιαλεσ θυε σε προδυχεν πορ
λα ιµπλεµενταχι⌠ν δε φαχτορεσ
αϕενοσ α εστε. Ελ τερριτοριο, χοµο
φαχτορ φυνδαµενταλ, εσ τοµαδο
παρα ελ αν〈λισισ ψ εξπλ ιχαχι⌠ν
δελ εϕερχιχιο δε ϕυστιχια ψ χοντρολ
σοχιαλ εν υνα χοµυνιδαδ ινδ−
γενα δεσπλαζαδα, παρτιενδο δε
λα εξπεριενχια δεσαρρολλαδα εν
λα ινϖεστιγαχι⌠ν ϑυστιχια προπια
ψ δεσπλαζαµιεντο φορζαδο εν λα
χοµυνιδαδ Εµβερα Χηαµ.
Παρα αναλιζαρ εστα προβλεµ〈τιχα
σε χοντ⌠ χον ελ δερεχηο χοµο
χιενχια νορµατιϖα, εν ταντο δεσ−
χριβε ρεγλασ δε χοµπορταµιεντο
σοχια λ, ασ χοµο ελ παπελ θυε
εστε εσταβλεχε φρεντε αλ δεσπλα−
ζαµιε ντο φορζαδο, αλ δερεχηο
προπιο ψ α λοσ δερεχηοσ δε λοσ
πυεβλοσ ινδγενασ, λα µατερια−
λιζαχι⌠ν δε εστοσ ψ λοσ ιµπαχτοσ
εν λα απλιχαχι⌠ν δε ϕυστιχια δαδασ
διφ ερενχ ια σ. Εστ α διϖερ σι δαδ
δε φαχτορεσ ηαχε νεχεσαρια υνα
ϖισι⌠ν γλοβαλ δε λα ρεαλιδαδ θυε
ϖιϖεν εστασ ποβλαχιονεσ. ∆ε αη
θυε λα ινϖεστιγαχι⌠ν χυεντε χον
απορτεσ δε διφερεντεσ δισχιπλινασ
χοµο λα αντροπολογα, λα σοχιολο−
γα, λα εχονοµα ψ λα ηιστορια εν
υν εσφυερζο πορ ρευνιρ µιραδασ
διϖερσασ αλρεδεδορ δε υν προβλε−
µα χοµν.
Εστα ινϖεστιγαχ ι⌠ν σε ρεαλιζ ⌠
δυραντε υν α〉ο ψ σε νυτρι⌠ δε
ϖαριασ φυεντεσ δε ινφορµαχι⌠ν:
ι) δοχυµενταλεσ (λιβροσ, ρεϖιστασ,
π〈γινασ δε Ιντερνετ), ιι) εντρε−
ϖιστασ α αβογαδοσ(ασ), αντροπ⌠−
λογοσ, λδερεσ(ασ) ινδγενασ; ιιι)
ϖισιτασ α ινστιτυχιονεσ ενχαργα−
δασ δε λα ατενχι⌠ν α ποβλαχι⌠ν
δεσπλαζαδα, δεφενσορασ δε δερε−
χηοσ ηυµανοσ ψ δε λοσ δερεχηοσ
δε λοσ πυεβλοσ ινδγεν ασ, ιϖ)
τραβαϕο διρεχτο χον λα χοµυνι−
δαδ ινδγ ενα Εµβερα Χηαµ
θυε σε ενχυεντρα δεσπλαζαδα εν
λα χιυδαδ δε Βογοτ〈.
Εν εστε λτιµο ασπεχτο φυε νε−
χεσαριο ρεαλιζαρ ϖισιτασ α λοσ αλ−
βεργυεσ διστριταλεσ5, αχοµπα〉α−
µιεντο α ασαµβλεασ ψ εντρεϖιστασ
χον µιεµβροσ δε λα χοµυνιδαδ ψ
χονοχεδορεσ(ασ) δελ τεµα. Εστασ
φυεντεσ ϖιϖενχιαδασ ψ εξπερι−
4. ςελ〈σθυεζ, Ε. ψ Βερνετη, Λ. (µαρζο, 2005). Γεογραφασ δελ χονφλιχτο εν Χολοµβια: βασε παρα λα πολτιχα τερριτοριαλ ψ λα χονστρυχ−
χι⌠ν δε λα παζ. Εν Αναισ δο Ξ Ενχοντρ⌠ δε γε⌠γραφοσ δα Αµριχα Λατινα, 20 α 26 δε µαρζο, Υνιϖερσιδαδε δε Σαο Παυλο.
5. Λυγαρεσ δισπυεστοσ πορ λα αδµινιστραχι⌠ν ∆ιστριταλ − Σεχρεταρα δε Ιντεγραχι⌠ν Σοχιαλ, σεγν ελ ∆εχρετο 412 δε 2011. Πορ ελ χυαλ
σε δεχλαρα λα Σιτυαχι⌠ν δε Εµεργενχια ∆ιστριταλ Σανιταρια, ψ σε αδοπταν δισποσιχιονεσ εσπεχιαλεσ παρα χονϕυραρ λα χρισισ σανιταρια ε ιµπεδιρ
λα εξτενσι⌠ν δε συσ εφεχτοσ εν λα ποβλαχι⌠ν Εµβερα ρεσιδεντε εν Βογοτ〈, ∆. Χ.. Εν εστε αλβεργυε σε ενχοντραβαν αλοϕαδασ αλ µοµεντο
δελ ινιχιο δε λα ινϖεστιγαχι⌠ν απροξιµαδαµεντε 400 περσονασ. Ιγυαλµεντε σε τυϖο χονταχτο χον αλγυνασ δε θυιενεσ ηαβιταβαν εν
παγαδιαριοσ εν λοσ βαρριοσ Λα Φαϖοριτα ψ Σαν Βερναρδο δε λα λοχαλιδαδ δε Σανταφ.
ϑ⊃ΣΣΙΧΑ ΦΕΡΝΑΝ∆Α ΧΟΡΤ⊃Σ ΧΑΣΑΣ Ψ ∆⊆∆ΙΜΑ ΡΙΧΟ ΧΗΑςΑΡΡΟ
Para continuar leyendo
Solicita tu prueba